محدوده ی خانه باغ اتحادیه تهران

موقعیت و محدوده خانه باغ اتحادیه تهران

از نکات قابل توجّه در طول 6 سال مطالعه مستمر بر روی این بنای ارزشمند ، شاید یکی هم اشاره­ی مستقیم به محدوده­ خانه باغ اتحادیه تهران مورد مطالعه در نقشه­ای است که در دوران حکومت سه ماهه­ی سید ضیاءالدین طباطبایی (مدیر روزنامه­ی رعد) تنظیم شده. نقشه­ی مورد بحث پس از آن تنظیم شد که سید ضیاء برای فروکاستن از التهابات پایتخت که در اثر نابسامانی­های حاصل از جنگ جهانی اوّل و مصیبت­های جاری مملکت، تصمیم به انجام برخی اصلاحات گرفت. یکی از این اصلاحات و عمده­ترین آن تبدیل شدن به  شهرداری مقتدر در تهران بود. برق­کشی لاله­زار، احداث عمارت شهرداری، خدمات بهداشتی و نظارتی، تنقیح تابلوهای کسبه و بازار و لاتین زدایی از نوشتار آن­ها و سامان­دهی نهادی به اسم شهرداری که در واقع اساس عملکرد شهرداری های نوین به شمار می رود، در ردیف این خدمات قرار داشتند. تهیه­ی نقشه­ی شهر تهران هم یکی از این عملکردهای مهم است. نقشه­ای که با مقیاس 1:34000 تهیه شده و در آن، خانه باغ اتحادیه­ی مورد مطالعه­ی این نوشتار، با نام «قصر عمارت امین السلطان» ذکر شده است. البته این نقشه بسیار کلّی است و در باب جزئیات و تقسیم­بندی کوچه­ها و خیابان­ها چندان دقیق نیست و وثوقی به آن نمی­توان کرد. امّا هر چه هست، یک فضای وسیع به شکل ذوزنقه را نشان می­دهد که با بافت ساخت­وسازهای این منطقه در آن زمان همخوانی دارد. البته مایه­ی تعجّب است که به رغم مشهود بودن تملّک آن محوّطه توسط حاج رحیم اتحادیه در آن دوره، کماکان نام امین­السلطان بر آن برده شده است.

 در همین دوره بود که شرکت تجاری تحت تملّک حاج رحیم اتحادیه به سبب مراودات نه­چندان علنی که با آلمان­ها داشت، که در طی آن نیاز آن­ها به مبادلات پولی در محدوده ی ایران و هند را برآورده می کرد، از جانب انگلیس تحت فشار و تحریم قرار گرفت. مفاد این تحریم ها نیز به سمتی بود که کلیه­ی معاملات با آلمان­ها را برای تجارتخانه ی اتحادیه در هند و ایران و تا به سوی آسیای صغیر محدود می­نمود. فشارها آنقدر ادامه یافت که: «حاج رحیم اتحادیه، برای لغو ممنوعیت­ها مجبور به مذاکره شد و انگلستان، شرط آزاد کردن اموال ضبط­شده و ممانعت­های قانونی وی را، معامله نکردن با دشمنان انگلستان در داخل و خارج از ایران اعلام نمود. اتحادیه، تهدید شد در صورت رعایت نکردن این موارد، اموالش در هند و بریتانیا ضبط گردیده، حق هیچگونه شکایت هم نخواهد داشت. اتحادیه، همچنین می بایست وثیقه ای به مبلغ بیست هزار لیره به عنوان ضمانت در لندن و بمبئی بسپارد تا اگر تعهنامه را رعایت نکرد، این مبلغ توسط دولت انگلستان ضبط گردد و شرکت مزبور، حق هیچ­گونه اعتراض و شکایت نداشت. » (ترابی فارسانی 1383)

محدوده خانه باغ اتحادیه تهران در شهر و پلان معماری اتحادیه تهران در تصویر زیر مشخص می باشد

معین افضل خانی | مهندسین مشاور آکران

معمار ، سرپرست مرمت و بهسازی خانه باغ اتحادیه تهران